Vandaag, vrijdag 15 november, vieren we de gedachtenis van de heilige Albertus, een dominicaan-bisschop uit de 13e eeuw. Hij heeft de titel ‘de Grote’ omdat hij een groot theoloog was, en van grote invloed is geweest op die andere grote Middeleeuwse theoloog, Thomas van Aquino.
In zijn tijd werden de werken van Aristoteles bekend in het Westen. Aristoteles was een Grieks filosoof uit de Oudheid, een heiden. Toch was dat geen reden om zijn denken te veroordelen. Integendeel, hij probeerde een synthese te zoeken tussen heidense filosofie en christelijke theologie. Dat was niet vanzelfsprekend in zijn tijd. Het kon tot een veroordeling door de Kerk leiden, wat een aantal theologen heeft ondervonden.
Albertus heeft commentaren geschreven op alle werken van Aristoteles vanuit een positieve houding. Dat heeft vele vruchten afgeworpen. Eén van die vruchten delen we nog steeds in de Kerk: de transsubstantiatie. Wanneer bloed en wijn worden geconsacreerd veranderen de bijkomstigheden – de dingen die niet essentieel zijn voor iets zoals de kleur – maar het wezen, de substantie wel. Voor het oog blijft het brood en wijn, maar in wezen zijn ze lichaam en bloed van Christus geworden. Het is Aristoteles die als eerste onderscheid maakte tussen wezen en bijkomstigheden.
Het is deze positieve houding van openheid en begrip die Albertus zo groot maakt. Het is een houding die uiteindelijk vruchten afwerpt. De heilige Geest is uiteindelijk overal werkzaam. In de (schijnbaar) profane wetenschappen, in andere culturen of in andere religies. Bij een goede onderscheiding van de geesten kunnen we in het andere ontdekken wat ook vruchtbaar kan zijn voor ons geloven en in de wereld staan.
Geslotenheid en onbegrip zijn doodlopende wegen. Het leidt alleen maar tot wederzijdse veroordeling, verbaal of zelfs fysiek geweld. Helaas moeten we concluderen dat onze samenleving steeds meer deze weg aan het bewandelen is. Een weg die geen waarheid verdraagt en geen leven geeft.
René de Weerd, diaken
PS Als je zo enthousiast over Albertus schrijft, moet je wel aan het lezen slaan!
