De komende tijd zullen heel wat mensen naar de Matthäus-Passion of de Johannespassion van Johann Sebastian Bach gaan. Een belevenis die volle kerken en zalen trekt. Je hoeft er ook niet per se gelovig voor te zijn. Het religieuze spektakel is zelfs een plek geworden om te zien en gezien te worden.
Minder bekend is dat Bach ook van het Marcusevangelie een Passion heeft gecomponeerd, die zo’n 300 jaar geleden zeker tweemaal is uitgevoerd. Alleen… we weten niet hoe zij klinkt. De partituur is verloren gegaan. De tekst van koren en aria’s zijn wel overgeleverd, geschreven door Bachs vaste tekstschrijver Picander.
In de loop van de tijd zijn er talloze pogingen geweest om een reconstructie te maken. Van Bach is bekend dat hij melodieën hergebruikte. Je kunt dus in zijn repertoire kijken of er muziek is die past op de teksten. En dat lukt. Maar bij de recitatieven, de teksten die voorgelezen worden door de verteller of evangelist, kan dit niet. Hiervan is bekend dat Bach ze steeds opnieuw componeerde, waarbij de tekst leidend is. Dat biedt dus ruimte aan componisten om het zelf in te vullen.
Afgelopen dinsdag was ik in het Theater aan de Parade – helaas maar met zo’n honderd anderen in die grote zaal – getuige van een prachtige en gedurfde reconstructie van de Markus-Passion, uitgevoerd door in het totaal twaalf musici van Ensemble Continuum uit Berlijn: dirigente Elina Albach, die tevens orgel en klavecimbel speelde, vier zangers, vier violisten, een fluitist en (verrassend, maar mooi!) iemand met elektrische gitaar. En tenslotte de verteller, Jürg Halter (tevens de schrijver) die zijn teksten als ‘spoken word’ (een moderne vorm van poëzie) bracht.
De uitvoering leek voor een deel op de traditionele uitvoeringen van Bach’s passies, maar voor een deel totaal niet. De teksten waren een eigentijdse, hoogst actuele reflectie op de evangelietekst van Marcus. Die kwam binnen! Ik werd er stil van. Juist daarom denk ik dat deze hedendaagse bewerking helemaal in de geest is van Bach en van Marcus. Zij willen hun verhaal en boodschap overbrengen aan hun publiek. Een tekst en een boodschap die niet vrijblijvend zijn. Toen niet en nu niet.
Mocht u een van Bach’s passies bezoeken of beluisteren, dan wens ik u een net zo indringende ervaring toe als ik afgelopen week heb ervaren bij de Markus-Passion.
Pastoor Paul Janssen
