Komend weekend wordt in Rome de synode over synodaliteit, het samen op weg zijn, afgesloten. Althans, de eerste sessie. Want komend jaar krijgt ze nog een vervolg, en dan pas zal een afsluitend document worden opgesteld.
Het is een belangrijke gebeurtenis voor de Kerk. Er zijn vele agendapunten. Punten die emotioneel beladen kunnen zijn. En dat is logisch. Want het gaat om het geloofsleven van mensen. En als dat een echt, authentiek leven is, raken geloofszaken je tot diep in het hart. Dat geldt voor alle gelovigen. Zonder uitzondering.
Paus Franciscus heeft de deelnemers, zowel in het voortraject als bij de synode, daarom op het hart gedrukt: luister! Luister naar elkaar, luister naar elkaars standpunten, maar vooral: luister naar de diepere overtuigingen – en daarmee de diepere emoties – die ter sprake worden gebracht. Geef niet meteen je mening, oordeel niet direct. Maar sta open voor de ander, wie hij of zij is en waar hij of zij staat. Laat wederzijds begrip ontstaan, zodat je ook samen naar een nieuwe toekomst kunt groeien. Dat geldt niet alleen voor de Kerk, maar voor heel het maatschappelijk leven. Het is een geluid dat diametraal tegenover ons handelen op de social media staat.
Het tegengestelde daarvan is, om het in modern Nederlands uit te drukken, roeptoeteren. Het is het overschreeuwen van de ander en jezelf, uitlopend in het: ze moeten niet denken dat. In die mal van het eigen gelijk kan de heilige Geest nooit aanwezig zijn, kan God zijn eigen Kerk niet leiden.
Luisteren vraagt veel. Het vraagt allereerst dat het eigen gelijk wordt opgeschort, dat je niet meteen je eigen mening erover heen gooit. Het vraagt ook om barmhartigheid: wat de ander ook zegt, ik neem hem of haar serieus. Want we zijn allen kinderen van die ene God, broeders en zusters van elkaar. Maar het vraagt ook, en dat is misschien wel het meest belangrijke, te luisteren naar het verleden, want alleen de gemeenschappelijke basis kan gemeenschapsvormend zijn. Het woord religie is afgeleid van het Latijnse religare (verbinden) en relegere (herlezen, opnieuw tot je nemen). Waarbij uiteindelijk het herlezen leidt tot echte gemeenschapsvorming.
Luisteren vraagt daarom vooral om vertrouwen. Vertrouwen in jezelf, namelijk dat je bereid bent je eigen gelijk op te schorten. Vertrouwen in de ander, in zijn of haar oprechte bedoelingen. En vertrouwen in de traditie waar je zelf ook een kind van bent. Alleen wanneer je kunt bouwen in vertrouwen, kun je bouwen aan een nieuwe toekomst.
Diaken René de Weerd
