Dood en leven liggen heel dicht bij elkaar. Dat voelen we intuïtief als het herfst is en bladeren vallen, takken verdorren. De dood voelt als donker, onbestemd, ongrijpbaar. Daarom hebben we behoefte aan licht. Een klein beetje licht is genoeg om het donker te verzachten, te verlichten. Rondom de Kruisbroedershof, waar ik woon, worden dit weekend door de buren lichtsnoeren opgehangen, om de sombere tijd iets gezelliger te maken en om het donker wat op te laten lichten.
De laatste jaren is het vieren van Halloween volop overgewaaid vanuit Amerika. Het is tot een griezelfeest verworden, een dans macabre. Ik gun iedereen zijn plezier en de Dans Macabre in de Efteling staat op mijn bucketlist, maar zo is Halloween oorspronkelijk niet bedoeld. Het heeft Ierse, Keltische en christelijke roots. ‘All Hallows Eve’ is de eigenlijke naam: de avond van alle heiligen.
In de katholieke kerk beginnen alle grote feesten op de vooravond: de nachtmis met Kerstmis, de Paaswake als begin van Pasen. Pakjesavond (5 december) op de vooravond van het feest van Sint Nicolaas (6 december). All Hallows Eve is de vooravond van het hoogfeest van Allerheiligen. Een Keltisch lied vertelt dat op die avond de sluiter tussen hemel en aarde dun zou zijn. De band tussen levenden en overledenen zou dan het meest voelbaar zijn. Een heilige tijd dus, waar geen schmink of namaakbloed tegenop kan.
De katholieke traditie maakt een onderscheid tussen Allerheiligen en Allerzielen. Het suggereert een verschil. De mensen die in de ogen van de kerk officieel heilig zijn verklaard en de andere overledenen, die misschien niet officieel, maar voor veel mensen op de een of andere manier toch heilig, heel, gaaf zijn. Je ouders, je kind, een geliefde, een vriend, een voorbeeld. In de protestantse traditie herdenkt men alle overledenen op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, eind november. Zij kennen het onderscheid niet.
In de Sint Cathrien zijn we op de vooravond van Allerheiligen begonnen met herdenken, met een kerk vol lichtjes onder de koepel, die ons een blik op de hemel gunt. En wie wilde kon er licht aan toevoegen en een naam laten klinken. De komende dagen volgen de andere kerken. Op de begraafplaatsen worden de graven gezegend, in Empel is er een mooie lichtjestocht naar het kerkhof. En ook in Maliskamp is nog elk jaar een bijzondere viering bij het kapelletje op de begraafplaats.
We gedenken onze overledenen en vooral hun blijven de band met ons, ondanks en dwars door alle verdriet en gemis. Want dood en leven liggen heel dicht bij elkaar.
pastoor Paul Janssen
